Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała (Wydawnictwo Lekarskie PZWL)

Tytuł Ostre stany zagrożenia życia w obrażeniach ciała Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-5665-5 Rok wydania 2018 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 1209 Format epub, mobi Spis treści Rekomendacja I Jerzy Robert efektowny XXXV Rekomendacja II Krzysztof Bielecki XXXVII Rekomendacja III Radosław Owczuk XXXIX Kilka słów od Redaktorów Naukowych Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński XLI 1. Epidemiologia ciężkich urazów ciała Zbigniew Śledziński, Dariusz Łaski 1 1.1. Wprowadzenie 1 1.2. Pandemia urazów 2 1.3. Epidemiologia urazów z punktu widzenia szpitalnego oddziału ratunkowego 6 1.4. Wypadki drogowe 12 1.5. Przemoc i samobójstwa 14 1.6. Upadki 16 1.7. Urazy na skutek wypadku w pracy 17 1.8. Urazy na skutek uprawiania sportu 18 1.9. Urazy a alkohol 18 1.10. Ciężkie urazy. Politrauma 19 Piśmiennictwo 22 2. Organizacja i funkcjonowanie centrów urazowych w Polsce i na świecie Leszek Brongel 23 Piśmiennictwo 36 3. Badanie pacjenta urazowego Jerzy Robert spektakularny, Marzena Wojewódzka-Żelezniakowicz 39 3.1. Wprowadzenie 39 3.2. Badanie podmiotowe 39 3.2.1. Dolegliwości bólowe (SAMPLE – pain) i skale oceny bólu 40 3.2.2. Pozostałe komponenty SAMPLE 42 3.3. Badanie przedmiotowe 43 3.3.1. Badanie przedmiotowe w warunkach przedszpitalnych – ITLS, PHTLS (primary, secondary survey) 43 3.3.2. Badanie przedmiotowe w warunkach szpitalnych 47 3.4. Badania obrazowe stosowane podczas oceny pacjenta z obrażeniami ciała 54 3.5. Badanie pacjenta urazowego w sytuacjach szczególnych 55 3.5.1. Pourazowe zatrzymanie krążenia 55 3.5.2. Badanie ciężarnej 56 Piśmiennictwo 57 4. Resuscytacja pacjenta urazowego Dorota Zyśko, Dariusz Timler 59 4.1. Wprowadzenie 59 4.2. Epidemiologia urazowego zatrzymania krążenia 61 4.2.1. Miejsce zdarzenia urazowego zatrzymania krążenia (TCA) 62 4.2.2. Obrażenia ciała u pacjentów z TCA oceniane według skali ISS 62 4.2.3. Mechanizm urazu ciała 62 4.2.4. Pierwszy zarejestrowany rytm serca 63 4.3. Etiopatogeneza urazowego zatrzymania krążenia 64 4.4. Hipotermia 65 4.5. Kwasica 66 4.6. Objawy urazowego zatrzymania krążenia 67 4.7. Rozpoznanie urazowego zatrzymania krążenia 67 4.7.1. Warunki przedszpitalne 67 4.7.2. Pacjent z TCA w szpitalu 68 4.8. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone przez zespoły ratownictwa medycznego podstawowe (P) i specjalistyczne (S) na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 72 4.9. Innowacyjnanie w SOR 75 4.10. Leczenie specjalistyczne 75 Piśmiennictwo 76 5. Wstrząs urazowy Jerzy Lasek 79 5.1. Definicje 79 5.2. Rodzaje wstrząsu i ich patomechanizm 80 5.3. Rozpoznanie przedszpitalne 82 5.4. Transport pacjenta, progresywnanie przedszpitalne i szpitalne 84 Piśmiennictwo 91 6. Zasady transportu i monitorowanie pacjenta urazowego Łukasz Krzych, Tomasz Sanak 93 6.1. Wprowadzenie 93 6.2. Transport pierwotny 94 6.2.1. Bezpieczeństwo pacjenta i zespołu ratownictwa medycznego 95 6.2.2. Siły i środki 95 6.2.3. Modyfikacje techniki transportu 96 6.2.4. Akronim AT-MIST ETA – przekazanie danych o poszkodowanym do SOR/CU 97 6.2.5. Komfort termiczny 98 6.2.6. Monitorowanie podczas transportu 98 6.3. Transport wtórny 100 6.4. Transport wewnątrzszpitalny 101 Piśmiennictwo. 104 7. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów urazowych Opracowanie merytoryczne rozdz. 7 Cezary Pakulski 105 7.1. Wprowadzenie Cezary Pakulski 105 7.1.1. Definicje 105 7.1.2. Wspólne problemy 106 7.2. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami głowy Cezary Pakulski 116 7.2.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 118 7.2.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej 122 7.2.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie 124 7.3. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami twarzoczaszki Cezary Pakulski 129 7.3.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu 129 7.3.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym poprzez specjalistę medycyny ratunkowej 132 7.3.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie 134 7.4. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami gałki ocznej Cezary Pakulski 137 7.4.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 137 7.4.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym poprzez specjalistę medycyny ratunkowej 138 7.4.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie 139 7.5. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami szyi Cezary Pakulski 143 7.5.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu 143 7.5.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej 144 7.5.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym poprzez specjalistę w danej dziedzinie 145 7.6. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami klatki piersiowej i brzucha Cezary Pakulski 146 7.6.1. Analgezja, sedacja i anestezja na miejscu zdarzenia i podczas transportu 147 7.6.2. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na szpitalnym oddziale ratunkowym poprzez specjalistę medycyny ratunkowej 150 7.6.3. Analgezja, sedacja i anestezja w działaniach prowadzonych na docelowym oddziale szpitalnym przez specjalistę w danej dziedzinie 151 Piśmiennictwo 153 7.7. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów z obrażeniami narządu ruchu Jacek Majewski, Ewa Górnik-Właszczuk 154 7.7.1. Analgezja, sedacja i anestezja w okresie przedszpitalnym 154 7.7.2. Analgezja, sedacja i anestezja w okresie szpitalnym 155 Piśmiennictwo 160 7.8. Analgezja, sedacja i anestezja dzieci z urazami Ludwik Stołtny 161 7.8.1. Wprowadzenie 161 7.8.2. Zasady leczenia bólu u dzieci 164 7.9. Analgezja, sedacja i anestezja pacjentów urazowych w wieku podeszłym Jerzy Wordliczek, Renata Zajączkowska 172 7.9.1. Wprowadzenie 172 7.9.2. Zmiany farmakokinetyki leków związane z wiekiem 174 7.9.3. Ból pourazowy u pacjentów w wieku podeszłym 174 7.9.4. Postępowanie okołooperacyjne u pourazowego pacjenta w wieku podeszłym 187 7.9.5. Analgosedacja u pacjenta geriatrycznego po urazie 191 Piśmiennictwo 194 7.10. Analgezja, sedacja i anestezja kobiety ciężarnej po urazie Michał Gaca, Mieczysław Pietrzyk 195 7.10.1. Wprowadzenie 195 7.10.2. Środki farmakologiczne wykorzystywane w trakcie znieczulenia u kobiet ciężarnych 201 Piśmiennictwo 208 8. Znieczulenie regionalne Waldemar Machała 209 8.1. Wprowadzenie 209 8.2. Uśmierzanie bólu u chorego urazowego 209 8.3. Znieczulenie regionalne 211 8.3.1. Leki użytkowane w znieczuleniu regionalnym 214 8.3.2. Co komu wolno, czyli kto jest uprawniony do wykonywania znieczulenia regionalnego 215 8.3.3. Ograniczenia znieczulenia regionalnego u chorych po urazie, czyli co należy wiedzieć, zanim podejmie się decyzję o jego wykonaniu – rozważania użyteczne 216 8.3.4. Warunki bezpiecznego znieczulenia regionalnego u chorych po urazie 218 8.3.5. Sedacja w czasie znieczulenia ogólnego 219 8.3.6. Zgoda na wykonanie znieczulenia regionalnego 220 8.3.7. Praktyczne aspekty wybranych rodzajów znieczulenia regionalnego 221 8.4. Zakończenie 225 Piśmiennictwo 225 9. Ból pourazowy Małgorzata Malec-Milewska, Radosław Chutkowski 227 9.1. Wprowadzenie 227 9.1.1. Definicja 227 9.1.2. Epidemiologia 227 9.1.3. Patomechanizm i objawy 228 9.1.4. Okresy bólu po urazie ciała 229 9.2. Innowacyjnanie przeciwbólowe w zależności od miejsca świadczenia pomocy medycznej i od poszczególnych okresów po urazie ciała 229 9.2.1. Nowoczesnanie przeciwbólowe na miejscu wypadku i w czasie transportu 229 9.2.2. Nowoczesnanie przeciwbólowe w SOR 233 9.2.3. Postępowanie przeciwbólowe w opiece ambulatoryjnej i w domu pacjenta 237 9.2.4. Przetrwały ból pourazowy 238 9.3. Podsumowanie 241 Piśmiennictwo 241 10. Krwotok pourazowy i urazowe uszkodzenie naczyń Piotr Richter, Marian Kratochwil 243 10.1. Wprowadzenie 243 10.2. Innowacyjnanie przedszpitalne, na miejscu zdarzenia 243 10.3. Transport do centrum urazowego 244 10.4. Progresywnanie w SOR 246 10.4.1. Badania laboratoryjne 246 10.4.2. Badania obrazowe 247 10.4.3. Czynniki ryzyka i dalsze nowoczesnanie szpitalne 247 10.4.4. Farmakoterapia 250 10.5. Obrażenia naczyń brzusznych 250 10.6. Krwotok urazowy kończyn 256 10.6.1. Nowoczesnanie na miejscu wypadku 256 10.6.2. Postępowanie w SOR 258 Piśmiennictwo 259 11. Urazy czaszkowo-mózgowe Dariusz Szczepanek, Tomasz Trojanowski 261 11.1. Wprowadzenie 261 11.2. Bezpośrednie skutki urazu mózgu 262 11.3. Ocena stanu pacjenta 264 11.4. Postępowanie z chorymi po urazach czaszkowo-mózgowych z pierwotnymi uszkodzeniami mózgu 265 11.4.1. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu wypadku 265 11.4.2. Progresywnanie w SOR 266 11.4.3. Kwalifikacja chorych po urazach głowy do leczenia szpitalnego 267 11.5. Charakterystyka wybranych urazów czaszkowo-mózgowych 268 11.5.1. Pourazowe krwiaki we wnętrzuczaszkowe 268 11.5.2. Złamania kości czaszki 275 11.5.3. Otwarty uraz czaszki 275 11.5.4. Płynotok 276 11.5.5. Przetoki tętniczo-jamiste 277 Piśmiennictwo 277 12. Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego Witold Janusz, Tomasz Trojanowski 279 12.1. Epidemiologia 279 12.2. Biomechanika urazów kręgosłupa szyjnego 280 12.2.1. Urazy kręgosłupa 280 12.2.2. Urazy rdzenia kręgowego 283 12.3. Innowacyjnanie przedszpitalne 284 12.4. Nowoczesnanie w SOR 286 12.4.1. Badanie przedmiotowe 286 12.4.2. Diagnostyka obrazowa 288 12.4.3. Podsumowanie zaleceń 292 12.4.4. Farmakoterapia w ciężkich urazach rdzenia kręgowego 293 12.5. Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym 294 12.5.1. Ogólne zasady leczenia 294 12.5.2. Leczenie nieoperacyjne 294 12.5.3. Leczenie operacyjne 296 Piśmiennictwo 297 13. Obrażenia twarzoczaszki Iwona Niedzielska 299 13.1. Wprowadzenie 299 13.2. Transport pacjenta z obrażeniami twarzoczaszki 302 13.3. Odmienne warunki intubacji pacjenta z obrażeniami twarzoczaszki 303 13.4. Typy unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach medycznych czynności ratunkowych 304 13.5. Typy unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach pomocy specjalistycznej – rozwiązania tymczasowe 304 13.6. Rodzaje unieruchomienia złamanej szczęki/żuchwy, zębów, wyrostka zębodołowego w ramach pomocy specjalistycznej – rozwiązania ostateczne 306 13.7. Progresywnanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącymi obrażeniami części mózgowej czaszki 310 13.8. Postępowanie z obrażeniami części twarzowej czaszki, a także ciałem obcym 311 13.9. Nowoczesnanie z obrażeniami części twarzowej czaszki ze współistniejącymi uszkodzeniami narządu wzroku 314 13.9.1. Podwójne widzenie 314 13.9.2. Ciało obce we wnętrzugałkowo 317 13.9.3. Ciało obce w środkuoczodołowo 317 13.9.4. Zwichnięcie gałki ocznej 317 13.9.5. Enoftalmia gałki ocznej 318 13.9.6. Zaburzony odruch konsensualny 319 13.9.7. Pogorszenie albo utrata ostrości widzenia/ślepota 319 13.9.8. Wytrzeszcz tętniący 322 13.9.9. Nierówność źrenic 323 13.9.10. Pęknięcie gałki ocznej 323 13.9.11. Zespół szczeliny oczodołowej górnej 324 13.9.12. Krwiak zagałkowy 324 13.10. Progresywnanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącymi uszkodzeniami zębów i wyrostka zębodołowego w priorytecie natychmiastowym 325 13.10.1. Wysunięcie zęba 326 13.10.2. Zwichnięcie boczne 326 13.10.3. Zwichnięcie całkowite – wybicie zęba 327 13.10.4. Złamanie korzenia 328 13.10.5. Złamanie wyrostka zębodołowego 329 13.11. Progresywnanie z obrażeniami twarzoczaszki ze współistniejącym krwawieniem/krwotokiem 329 13.12. Złamanie górnego piętra twarzy: złamanie zatoki czołowej, złamanie czołowo-oczodołowo-nosowe, dyslokacja oczodołowo-nosowa 333 13.12.1. Złamanie ścian kostnych zatoki czołowej 333 13.12.2. Dyslokacja oczodołowo-nosowa (DON) lub złamanie nosowo-oczodołowo-sitowe (NOS) 334 13.12.3. Przemieszczenie górnego masywu twarzy 334 13.12.4. Złamanie kości nosa 336 13.13. Złamanie środkowego piętra twarzy 338 13.13.1. Złamanie szczęki Le Fort I 339 13.13.2. Złamanie szczęki Le Fort II 341 13.13.3. Złamanie szczęki Le Fort III 344 13.13.4. Złamanie oczodołu 345 13.13.5. Złamanie jarzmowo-oczodołowe 348 13.13.6. Złamanie jarzmowo-szczękowo-oczodołowe 349 13.13.7. Izolowane złamanie łuku kości jarzmowej 352 13.14. Złamanie dolnego piętra twarzy 353 13.14.1. Złamanie żuchwy 353 13.14.2. Złamanie wyrostka kłykciowego 357 13.14.3. Zwichnięcie stawu skroniowo-żuchwowego 358 Piśmiennictwo 362 14. Obrażenia gałki ocznej Katarzyna Michalska-niepokaźnecka 365 14.1. Definicje 365 14.2. Wprowadzenie 366 14.3. Badanie okulistyczne 366 14.3.1. Badanie ostrości wzroku 366 14.3.2. Badanie aparatu zewnętrznego oka 366 14.3.3. Badanie ruchomości gałek ocznych 367 14.3.4. Badanie reakcji źrenic na światło 367 14.3.5. Badanie odcinka przedniego gałki ocznej – rogówki 368 14.3.6. Badanie komory przedniej oka 368 14.3.7. Badanie spojówki i twardówki 369 14.3.8. Pomiar ciśnienia we wnętrzugałkowego 369 14.3.9. Badanie w lampie szczelinowej 370 14.4. Postępowanie po urazie oka 370 14.4.1. Postępowanie na miejscu zdarzenia i w transporcie 370 14.4.2. Postępowanie w SOR 370 14.5. Progresywnanie w sytuacji przeróżnych rodzajów obrażeń oka 371 14.5.1. Stłuczenia i krwiaki powiek 371 14.5.2. Rany powiek 372 14.5.3. Erozja rogówki 374 14.5.4. Ciało obce w rogówce i spojówce 375 14.5.5. Rana rogówki 376 14.5.6. Krwistek 378 14.5.7. Ciało obce wewnątrzgałkowe 379 14.5.8. Zaćma pourazowa 381 14.5.9. Podwichnięcie i zwichnięcie soczewki 382 14.5.10. Oparzenia chemiczne 383 14.5.11. Uszkodzenie promieniowaniem UV 385 14.5.12. Zniszczenie cieplne 387 14.5.13. Podspojówkowy wylew krwi 388 14.5.14. Złamanie oczodołu, złamanie ściany dolnej oczodołu rodzaju blow out 389 Piśmiennictwo 390 15. Obrażenia szyi Jacek Szeliga 393 15.1. Wprowadzenie 393 15.2. Epidemiologia 394 15.3. Etiopatogeneza 395 15.4. Objawy 396 15.5. Rozpoznanie 398 15.5.1. Diagnostyka przedszpitalna 398 15.5.2. Diagnostyka szpitalna 400 15.5.3. Rozpoznanie różnicowe 403 15.6. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone na miejscu zdarzenia poprzez zespoły ratownictwa medycznego 403 15.7. Medyczne czynności ratunkowe w SOR 404 15.7.1. Zapewnienie drożności dróg oddechowych 405 15.7.2. Ocena wentylacji 405 15.7.3. Ocena układu krążenia, tętna i ciśnienia tętniczego krwi 406 15.7.4. Ocena deficytów neurologicznych i dostęp naczyniowy 406 15.8. Leczenie specjalistyczne 407 15.8.1. Pacjenci niestabilni hemodynamicznie 407 15.8.2. Pacjenci stabilni hemodynamicznie 407 15.9. Podsumowanie (ryc. 15.2) 410 Piśmiennictwo 411 16. Obrażenia klatki piersiowej Jarosław Kużdżał 413 16.1. Patofizjologia urazowych uszkodzeń klatki piersiowej Jarosław Kużdżał 413 16.1.1. Wprowadzenie 413 16.1.2. Urazy tępe 414 16.1.3. Urazy przenikające 416 16.2. Uszkodzenia ściany klatki piersiowej Jarosław Kużdżał 420 16.2.1. Wprowadzenie 420 16.2.2. Epidemiologia 420 16.2.3. Etiopatogeneza 421 16.2.4. Objawy 422 16.2.5. Rozpoznanie 423 16.2.6. Progresywnanie na miejscu zdarzenia i podczas transportu 423 16.2.7. Nowoczesnanie w SOR 424 16.2.8. Leczenie specjalistyczne 424 16.3. Uszkodzenia przepony Krzysztof Bederski, Jarosław Kużdżał 425 16.3.1. Wprowadzenie 425 16.3.2. Epidemiologia 426 16.3.3. Etiopatogeneza 426 16.3.4. Objawy 428 16.3.5. Rozpoznanie 429 16.3.6. Leczenie 430 16.4. Uszkodzenia dolnych dróg oddechowych Janusz Warmus, Jarosław Kużdżał 433 16.4.1. Wprowadzenie 433 16.4.2. Epidemiologia 433 16.4.3. Etiopatogeneza 433 16.4.4. Objawy i rozpoznanie 434 16.4.5. Innowacyjnanie na miejscu zdarzenia 435 16.4.6. Progresywnanie w SOR 435 16.4.7. Leczenie specjalistyczne 436 16.4.8. Oparzenia dróg oddechowych 438 16.5. Odma opłucnowa i krwiak jamy opłucnej Janusz Warmus, Jarosław Kużdżał 440 16.5.1. Wprowadzenie 440 16.5.2. Odma opłucnowa 441 16.5.3. Krwiak jamy opłucnej 446 16.6. Uszkodzenia płuc Zbigniew Grochowski, Jarosław Kużdżał 450 16.6.1. Wprowadzenie 450 16.6.2. Stłuczenie płuca 450 16.6.3. Rozerwanie płuca 454 16.6.4. Krwiak płuca 455 16.6.5. Pourazowa torbiel rzekoma płuca 457 16.7. Uszkodzenia przełyku Janusz Włodarczyk, Jarosław Kużdżał 460 16.7.1. Uszkodzenia tępe 460 16.7.2. Uszkodzenia przenikające 463 16.7.3. Oparzenia chemiczne przełyku 464 16.8. Uszkodzenia serca Tomasz Gil, Jarosław Kużdżał 468 16.8.1. Uszkodzenia przenikające serca 468 16.8.2. Tępe uszkodzenia serca 475 Piśmiennictwo 480 17. Obrażenia brzucha Grzegorz Wallner, Michał Solecki 485 17.1. Definicje 485 17.2. Epidemiologia 485 17.3. Etiopatogeneza 486 17.4. Objawy 486 17.5. Rozpoznanie 487 17.6. Progresywnanie na miejscu zdarzenia i podczas transportu 491 17.7. Nowoczesnanie w SOR 493 17.8. Leczenie specjalistyczne 493 17.8.1. Żołądek 495 17.8.2. Dwunastnica 495 17.8.3. Jelito cienkie i krezka 496 17.8.4. Jelito grube i odbytnica 496 17.8.5. Wątroba 497 17.8.6. Trzustka 497 17.8.7. Śledziona 498 17.9. Zespół ciasnoty w środkubrzusznej 498 17.10. Podsumowanie 500 Piśmiennictwo 500 18. Obrażenia wątroby Krzysztof Zieniewicz 501 18.1. Definicja 501 18.2. Epidemiologia 501 18.3. Etiopatogeneza 502 18.4. Objawy 503 18.5. Rozpoznanie 503 18.6. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone na miejscu zdarzenia, w transporcie i w SOR 506 18.7. Leczenie specjalistyczne 507 18.7.1. Leczenie zachowawcze 508 18.7.2. Leczenie chirurgiczne doraźne 509 18.7.3. Leczenie chirurgiczne w ośrodku specjalistycznym 510 18.8. Podsumowanie 512 Piśmiennictwo 513 19. Urazy układu moczowo-płciowego Andrzej Prajsner 515 19.1. Wprowadzenie 515 19.1.1. Definicja 515 19.1.2. Epidemiologia 515 19.1.3. Etiopatogeneza 515 19.1.4. Innowacyjnanie w warunkach przedszpitalnych 516 19.1.5. Postępowanie w SOR 516 19.1.6. Podsumowanie 517 19.2. Urazy nerek 517 19.2.1. Epidemiologia 517 19.2.2. Etiopatogeneza 518 19.2.3. Objawy 518 19.2.4. Innowacyjnanie w warunkach przedszpitalnych 518 19.2.5. Postępowanie w SOR 518 19.2.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym 519 19.2.7. Podsumowanie 523 19.3. Uszkodzenia moczowodu 525 19.3.1. Epidemiologia 525 19.3.2. Etiopatogeneza 525 19.3.3. Objawy 525 19.3.4. Postępowanie w warunkach przedszpitalnych 526 19.3.5. Innowacyjnanie w SOR 526 19.3.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym 526 19.3.7. Podsumowanie 527 19.4. Uszkodzenia pęcherza moczowego 528 19.4.1. Epidemiologia i etiopatogeneza 528 19.4.2. Objawy 529 19.4.3. Progresywnanie w warunkach przedszpitalnych 530 19.4.4. Postępowanie w SOR 530 19.4.5. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym 530 19.4.6. Podsumowanie 531 19.5. Uszkodzenia cewki moczowej 532 19.5.1. Epidemiologia 532 19.5.2. Etiopatogeneza 532 19.5.3. Objawy 533 19.5.4. Nowoczesnanie w warunkach przedszpitalnych 533 19.5.5. Nowoczesnanie w SOR 534 19.5.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym 534 19.5.7. Podsumowanie 538 19.6. Uszkodzenia zewnętrznych narządów płciowych 538 19.6.1. Epidemiologia 538 19.6.2. Etiopatogeneza 539 19.6.3. Objawy i wynik badania fizykalnego 541 19.6.4. Innowacyjnanie w warunkach przedszpitalnych 542 19.6.5. Nowoczesnanie w SOR 542 19.6.6. Leczenie specjalistyczne na oddziale urologicznym 542 19.6.7. Uwagi dotyczące uszkodzenia narządów urogenitalnych w przebiegu urazów wielonarządowych 543 19.6.8. Innowacyjnanie podczas laparotomii eksploracyjnej 544 Piśmiennictwo 545 20. Obrażenia kości i stawów Krzysztof Słowiński, Karol Szymański 547 20.1. Wprowadzenie 547 20.2. Obrażenia stawów – skręcenia i zwichnięcia. Uwagi ogólne 548 20.2.1. Skręcenie stawu 548 20.2.2. Zwichnięcie stawu 549 20.3. Złamania kości 550 20.3.1. Pojęcia ogólne i podziały złamań 550 20.3.2. Objawy złamania kości 552 20.3.3. Wczesne powikłania złamań kości 552 20.3.4. Późne powikłania złamań kości 557 20.3.5. Powikłania zrostu kostnego 559 20.3.6. Złamania patologiczne 561 20.3.7. Doraźne postępowanie w złamaniach kości 562 20.4. Złamania kości i zwichnięcia stawów 563 20.4.1. Kończyna górna 563 20.4.2. Kończyna dolna 594 20.5. Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych 630 20.5.1. Definicja 630 20.5.2. Rodzaje ZCPP 630 20.5.3. Przyczyny OZCPP 631 20.5.4. Patomechanizm 631 20.5.5. Skutki OZCPP 632 20.5.6. Objawy i badanie kliniczne 633 20.5.7. Badania i pomiary 634 20.5.8. Leczenie 635 Piśmiennictwo 637 21. Mnogie obrażenia ciała Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński 639 21.1. Definicje 639 21.2. Epidemiologia 639 21.3. Rola centrum urazowego i zespołu urazowego w leczeniu MOC 640 21.4. Diagnostyka poszkodowanych z MOC 641 21.5. Leczenie osób poszkodowanych z MOC 644 21.5.1. Obrażenia OUN 644 21.5.2. Leczenie zachowawcze po urazie brzucha 649 21.5.3. Techniki małoinwazyjne w leczeniu MOC 650 21.5.4. Leczenie preparatami krwiopochodnymi 650 21.5.5. Płynoterapia w leczeniu poszkodowanych z MOC 652 21.5.6. Leki hamujące fibrynolizę w leczeniu poszkodowanych z krwotokiem pourazowym 653 21.5.7. Ocena ryzyka wystąpienia wstrząsu pourazowego u poszkodowanych z MOC 654 21.5.8. Niewydolność wielonarządowa u poszkodowanych z MOC 654 21.5.9. Czynniki rokownicze w leczeniu poszkodowanych z MOC 655 21.5.10. Ocena funkcji nerek u poszkodowanych z MOC 658 21.5.11. Niewydolność nadnerczy w MOC 658 21.5.12. Insulinooporność w MOC 659 21.5.13. Ocena koagulopatii pourazowej 659 21.5.14. Profilaktyka zakrzepicy żylnej u poszkodowanych z MOC 659 21.5.15. Mnogie obrażenia ciała u poszkodowanych stosujących leki przeciwkrzepliwe 660 21.6. Podsumowanie 663 Piśmiennictwo 669 22. Leczenie ran Adam Dziki, Marta Fijałkowska, Bogusław Antoszewski 671 22.1. Wprowadzenie 671 22.2. Podział ran 672 22.3. Gojenie ran 672 22.3.1. Hemostaza 673 22.3.2. Faza zapalna 674 22.3.3. Faza proliferacyjna 675 22.3.4. Faza przebudowy, dojrzewania, remodelingu 676 22.4. Ciała obce w ranie 677 22.5. Opracowanie rany 678 22.6. Opatrunki 679 22.7. Warianty nici stosowanych w chirurgii 680 22.8. Rodzaje szwów użytkowanych w chirurgii 682 Piśmiennictwo 685 23. Obrażenia ciała w następstwie oparzeń Anna Chrapusta, Jerzy Strużyna 689 23.1. Wprowadzenie 689 23.2. Typy oparzeń 691 23.2.1. Oparzenia grzejne 691 23.2.2. Oparzenia chemiczne 692 23.2.3. Oparzenia elektryczne 692 23.2.4. Oparzenia popromienne 693 23.3. Ocena głębokości i powierzchni oparzenia 693 23.3.1. Głębokość oparzenia 693 23.3.2. Powierzchnia oparzenia 694 23.4. Okresy choroby oparzeniowej 696 23.5. Oparzenia dróg oddechowych 697 23.6. Podział oparzeń 697 23.7. Epidemiologia 699 23.8. Etiopatogeneza 699 23.9. Objawy 701 23.10. Rozpoznanie 703 23.11. Medyczne czynności ratunkowe prowadzone przez zespoły ratownictwa medycznego na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 704 23.12. Progresywnanie w SOR 705 23.13. Leczenie specjalistyczne 707 23.14. Podsumowanie 708 Piśmiennictwo 710 24. Pourazowe operacje rekonstrukcyjne i plastyczne Anna Chrapusta, Jerzy Strużyna 711 24.1. Wprowadzenie 711 24.2. Fizjologia gojenia ran i ich remodeling 713 24.3. Sposoby rekonstrukcji skóry 714 24.3.1. Rys historyczny 714 24.3.2. Rodzaje przeszczepów 714 24.3.3. Procesy i problemy towarzyszące przeszczepom 716 24.3.4. Wgajanie się przeszczepu 717 24.3.5. Nowoczesne techniki 717 24.4. Przeszczepy śluzówki, ścięgien, powięzi, kości i chrząstek 718 24.4.1. Przeszczepy śluzówki 718 24.4.2. Przeszczepy ścięgien i powięzi 719 24.4.3. Przeszczepy chrząstek 720 24.4.4. Przeszczepy kości 723 24.5. Płaty 723 24.5.1. Typy płatów i ich użycie 723 24.5.2. Unaczynienie mięśni 727 24.5.3. Plastyki z odległych okolic ciała 728 24.5.4. Reguła 6C Cormacka i Lamberty’ego 728 24.5.5. Wolne płaty mikrochirurgiczne 729 24.5.6. Rekonstrukcje pourazowe z użyciem płatów skórno-podskórnych, mięśniowych, skórno-powięziowych, skórno-mięśniowych 731 Piśmiennictwo 740 25. wyszczególnionia do replantacji kończyn Adam Domanasiewicz 741 25.1. Wprowadzenie 741 25.2. Amputacje i pokrewne dewaskularyzacyjne obrażenia kończyn 743 25.3. Badanie, innowacyjnanie, zgłoszenie 744 25.3.1. Stan miejscowy 744 25.3.2. Hipotermia terapeutyczna 745 25.3.3. Mechanizm urazu 746 25.3.4. Wiek, stan ogólny, współistniejące urazy, schorzenia przewlekłe 749 25.3.5. Zabezpieczenie pacjenta 749 25.4. Wyróznionia do replantacji 751 Piśmiennictwo 755 26. Obrażenia ciała u dzieci Tomasz Koszutski, Andrzej M. Bulandra 759 26.1. Obrażenia ciała u dzieci – ogólne zasady nowoczesnania 759 26.1.1. Definicje 759 26.1.2. Epidemiologia 759 26.1.3. Etiopatogeneza 759 26.1.4. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 762 26.1.5. Transport dziecka do SOR 764 26.1.6. Innowacyjnanie w SOR 765 26.1.7. Leczenie specjalistyczne 767 26.1.8. Podsumowanie (ryc. 26.1) 768 26.2. Obrażenia głowy u dzieci 768 26.2.1. Definicje 768 26.2.2. Epidemiologia 769 26.2.3. Etiopatogeneza 769 26.2.4. Objawy 769 26.2.5. Rozpoznanie 769 26.2.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 770 26.2.7. Postępowanie w SOR 771 26.2.8. Leczenie specjalistyczne 772 26.2.9. Podsumowanie (ryc. 26.2 i 26.3) 773 26.3. Obrażenia klatki piersiowej u dzieci 774 26.3.1. Definicje 774 26.3.2. Epidemiologia 775 26.3.3. Etiopatogeneza 775 26.3.4. Objawy 775 26.3.5. Rozpoznanie 776 26.3.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 776 26.3.7. Nowoczesnanie w SOR 777 26.3.8. Leczenie specjalistyczne 778 26.3.9. Podsumowanie (ryc. 26.4) 779 26.4. Obrażenia brzucha u dzieci 779 26.4.1. Definicje 779 26.4.2. Epidemiologia 780 26.4.3. Etiopatogeneza 780 26.4.4. Objawy 780 26.4.5. Rozpoznanie 780 26.4.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 781 26.4.7. Innowacyjnanie w SOR 781 26.4.8. Leczenie specjalistyczne 782 26.4.9. Podsumowanie (ryc. 26.5) 784 26.5. Oparzenia u dzieci 784 26.5.1. Definicje 784 26.5.2. Epidemiologia 785 26.5.3. Etiopatogeneza 785 26.5.4. Objawy 785 26.5.5. Rozpoznanie 785 26.5.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 785 26.5.7. Nowoczesnanie w SOR 786 26.5.8. Leczenie specjalistyczne 786 26.5.9. Podsumowanie (ryc. 26.6) 787 Piśmiennictwo 788 27. Chory w starszym wieku po upadku Jarosław Derejczyk, Elżbieta Pyrkosz-Cifonelli 789 27.1. Wprowadzenie 789 27.2. Epidemiologia upadków i omdleń u osób starszych 790 27.3. Etiopatogeneza omdleń i upadków u osób starszych 790 27.4. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 794 27.5. Postępowanie w SOR z chorym w starszym wieku po upadku 796 27.6. Nowoczesnanie diagnostyczno-lecznicze u osoby z omdleniem i upadkiem prowadzone na oddziale obserwacyjnym/specjalistycznym 800 27.6.1. Ogólne zasady progresywnania 800 27.6.2. Leki przeciwkrzepliwe 803 27.6.3. Profilaktyka przeciwzakrzepowa 804 27.6.4. Badania obrazowe 804 27.6.5. Badania laboratoryjne 805 27.6.6. Progresywnanie u chorych z majaczeniem 806 27.7. Leczenie specjalistyczne chorych ze złamaniem kości udowej 806 27.7.1. Objawy i warianty złamań, rozpoznanie różnicowe, czas zabiegu 806 27.7.2. Optymalizacja leczenia złamania kości udowej zgodnie ze standardami ortogeriatrycznymi 808 Piśmiennictwo 809 28. Obrażenia ciała u kobiet ciężarnych Andrzej Witek 811 28.1. Wprowadzenie 811 Piśmiennictwo 812 28.2. Urazy kobiety w ciąży 812 28.2.1. Postępowanie przedszpitalne 813 28.2.2. Postępowanie w SOR 813 Piśmiennictwo 814 28.3. Poronienia 814 28.3.1. Postępowanie przedszpitalne 815 28.3.2. Postępowanie w SOR 815 28.3.3. Leczenie specjalistyczne 815 28.4. Pęknięcie ciężarnej macicy 815 28.4.1. Postępowanie przedszpitalne 816 28.4.2. Innowacyjnanie w SOR 817 28.4.3. Leczenie specjalistyczne 817 Piśmiennictwo 817 28.5. Przedwczesne oddzielenie łożyska 818 28.5.1. Postępowanie przedszpitalne 818 28.5.2. Postępowanie w SOR 819 Piśmiennictwo 819 28.6. Wypadnięcie pępowiny 819 28.6.1. Nowoczesnanie przedszpitalne 821 28.6.2. Nowoczesnanie w SOR 821 Piśmiennictwo 821 28.7. Nagłe zatrzymanie krążenia u kobiet ciężarnych w następstwie urazu 822 28.7.1. Nowoczesnanie przedszpitalne 823 28.7.2. Progresywnanie w SOR 826 28.7.3. Procedura ratunkowego cięcia cesarskiego 828 Piśmiennictwo 829 28.8. Badanie e-FAST (extended focus assessment with sonography for trauma) 831 28.8.1. Projekcja podmostkowa (subcostal) 832 28.8.2. Zachyłek wątrobowo-nerkowy – tzw. Zachyłek Morrisona 832 28.8.3. Zachyłek śledzionowo-nerkowy 832 28.8.4. Zachyłek pęcherzowo-odbytniczy 833 28.8.5. Projekcje płucne 833 Piśmiennictwo 834 29. Specyfika bojowych obrażeń ciała w następstwie terroru Przemysław Guła 835 29.1. Wprowadzenie 835 29.2. Damage control resuscitation i damage control surgery 835 29.3. Broń i środki bojowe 839 29.4. Aspekty medyczne aktów terroru 839 29.5. Oddziaływanie broni palnej 841 29.6. Następstwa wybuchów 845 29.7. Broń biała 846 29.8. Paralizatory 847 29.9. Główne aspekty oceny i progresywnania z osobami z obrażeniami bojowymi 847 29.9.1. Części oceny 847 29.9.2. Ocena poszkodowanego po wybuchu 848 29.9.3. Ocena ran postrzałowych 848 Piśmiennictwo 849 30. postępowanie ratunkowe w bojowych obrażeniach ciała Waldemar Machała 851 30.1. Wprowadzenie 851 30.2. Obrażenia bojowe 852 30.2.1. Obrażenia postrzałowe 853 30.2.2. Obrażenia wybuchowe 857 30.3. Przyczyny śmierci 864 30.4. Zgony realne do uniknięcia – co robić, aby przeżyła największa ilość rannych? 864 30.5. Zasady udzielania pomocy ofiarom eksplozji i postrzału na miejscu zdarzenia – faza przedszpitalna 865 30.6. Faza szpitalna 866 30.6.1. Segregacja medyczna 866 30.6.2. Medyczne czynności ratunkowe w SOR 866 30.6.3. Badanie ultrasonograficzne 870 30.6.4. Transport rannego na blok operacyjny 871 30.6.5. Czynności ratunkowe w warunkach sali operacyjnej 872 30.6.6. Okres pooperacyjny – oddział intensywnej terapii 880 30.6.7. Czas obserwacji poszkodowanych w szpitalu 881 Piśmiennictwo 882 31. Wybrane problemy w leczeniu obrażeń ciała u pacjentów z otyłością Krzysztof Paśnik, Michał Janik 883 31.1. Epidemiologia otyłości 883 31.2. Wpływ otyłości na leczenie pacjentów z obrażeniami ciała 883 31.3. Urazy przenikające 886 31.4. Urazy tępe 886 31.5. Trudności techniczne u pacjentów otyłych w dostępach operacyjnych 887 31.6. Sprzęt 887 31.7. Podsumowanie 888 Piśmiennictwo 888 32. Substancje psychoaktywne a obrażenia ciała Magdalena Łukasik-Głębocka 891 32.1. Wprowadzenie 891 32.2. Epidemiologia 891 32.3. Etiopatogeneza 892 32.4. Objawy zatrucia 892 32.4.1. Alkohol etylowy 892 32.4.2. Benzodiazepiny 896 32.4.3. Opioidy 897 32.4.4. Kannabinoidy naturalne i plastikowe 899 32.4.5. Substancje o działaniu psychostymulującym 902 32.5. Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych 908 32.5.1. Badanie podmiotowe 908 32.5.2. Badanie przedmiotowe 910 32.6. Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i w trakcie transportu.Ocena miejsca zdarzenia pod względem bezpieczeństwa 910 32.6.1. A – ocena i zapewnienie drożności dróg oddechowych 910 32.6.2. B – ocena i zapewnienie wydolnego oddechu 910 32.6.3. C – ocena i stabilizacja krążenia 910 32.6.4. D – ocena stanu neurologicznego 911 32.7. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych 911 32.8. Leczenie w SOR poprzez specjalistę medycyny ratunkowej 912 32.9. Leczenie na oddziale docelowym 913 32.10. Podsumowanie 913 Piśmiennictwo 913 33. Specyfika obrażeń ciała w urazach sportowych Juliusz Dec 915 33.1. Wprowadzenie 915 33.2. Zaburzenia świadomości, zadławienie, wstrząs i krwawienie 916 33.2.1. Zaburzenia świadomości 916 33.2.2. Zadławienie 917 33.2.3. Progresywnanie we wstrząsie i krwawieniu 917 33.3. Urazy głowy 918 Piśmiennictwo 918 33.4. Urazy barku 919 33.4.1. Anatomia 919 33.4.2. Wywiad 920 33.4.3. Badanie kliniczne 920 33.4.4. Schorzenia stawu ramiennego 921 Piśmiennictwo 931 33.5. Staw łokciowy 932 33.5.1. Badanie kliniczne 932 33.5.2. Zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej – tzw. Łokieć golfisty 932 33.5.3. Wolne ciała chrzęstno-kostne śródstawowe (osteochondritis dissecans) 934 33.5.4. Niestabilność rotacyjna tylno-boczna 934 33.5.5. Zerwanie ścięgna bicepsa 935 33.5.6. Zerwanie mięśnia trójgłowego ramienia 936 33.5.7. Zwichnięcie stawu łokciowego 936 Piśmiennictwo 937 33.6. Nadgarstek, ręka 937 33.6.1. Zniszczenie więzadła pobocznego łokciowego kciuka 938 33.6.2. Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej 938 Piśmiennictwo 939 33.7. Staw biodrowy 939 33.7.1. Złamanie zmęczeniowe szyjki kości udowej 940 33.7.2. Zapalenie kaletki krętarza większego i biodro przeskakujące 941 33.7.3. Ból pachwiny 942 33.7.4. Zespół mięśnia gruszkowatego 943 33.8. Staw kolanowy 944 33.8.1. Urazy stawu kolanowego 945 33.8.2. Uszkodzenia łąkotek stawu kolanowego 950 33.8.3. Zwichnięcie rzepki 950 Piśmiennictwo 951 33.9. Staw skokowy 952 Piśmiennictwo 953 34. Choroba zakrzepowo-zatorowa – profilaktyka i leczenie Wacław Kuczmik 955 34.1. Wprowadzenie 955 34.2. Definicje 955 34.3. Epidemiologia 956 34.4. Etiopatologia 956 34.5. Pierwotna profilaktyka ŻChZZ podczas leczenia chirurgicznego 959 34.6. Profilaktyka ŻChZZ u poszkodowanych z ciężkimi obrażeniami ciała 960 34.7. Objawy zapalenia żył głębokich 960 34.8. Rozpoznanie 962 34.8.1. Rozpoznanie zakrzepicy żył głębokich 962 34.8.2. Rozpoznanie zatoru płucnego 963 34.9. Leczenie 964 34.9.1. Leczenie antykoagulacyjne zakrzepicy żył głębokich i zatoru tętnicy płucnej 964 34.9.2. Leczenie trombolityczne ZŻG 965 34.9.3. Leczenie trombolityczne ZTP 965 34.9.4. Leczenie ŻChZZ u poszkodowanych z ciężkimi obrażeniami ciała 967 34.9.5. Wszczepienie filtra do żyły głównej dolnej 967 34.10. Powikłania 968 34.10.1. Powikłania stosowania leków przeciwzakrzepowych 968 34.10.2. Powikłania leczenia ŻChZZ 969 Piśmiennictwo 969 35. Profilaktyka infekcji w urazach Zygmunt Grzebieniak, Grzegorz Marek 971 35.1. Wprowadzenie 971 35.2. Epidemiologia i etiopatogeneza zakażeń pourazowych 973 35.3. Objawy zakażeń pourazowych 974 35.4. Innowacyjnanie przedszpitalne w przypadku infekcji pourazowych 976 35.5. Progresywnanie w SOR 977 35.6. Postępowanie specjalistyczne w przypadku infekcji pourazowych 985 35.7. Podsumowanie – ogólne zasady uniemożliwiania zakażeniom w obrażeniach ciała 989 Piśmiennictwo 990 36. Podtopienie Jacek Kot 993 36.1. Wprowadzenie 993 36.2. Epidemiologia 994 36.3. Etiopatogeneza 995 36.4. Objawy 998 36.5. Rozpoznanie 999 36.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 1000 36.7. Innowacyjnanie w SOR 1002 36.8. Leczenie specjalistyczne 1004 Piśmiennictwo 1005 37. Wypadek nurkowy Jacek Kot 1007 37.1. Wprowadzenie 1007 37.2. Epidemiologia 1007 37.3. Etiopatogeneza 1007 37.4. Objawy 1009 37.5. Rozpoznanie 1010 37.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 1011 37.7. Postępowanie w SOR 1012 37.7.1. Postępowanie w wyszczególnionych przypadkach 1012 37.7.2. Transport poszkodowanego do miejsca leczenia rekompresyjnego 1014 37.8. Leczenie specjalistyczne 1014 37.8.1. Rekompresja lecznicza – informacje ogólne 1014 37.8.2. Główne zasady rekompresji leczniczej 1015 37.8.3. Tabele rekompresji leczniczej 1016 37.8.4. Używanie leków w trakcie rekompresji 1017 37.9. Podsumowanie 1017 Piśmiennictwo 1018 38. Terapia hiperbaryczna Jacek Kot 1019 38.1. Wprowadzenie 1019 38.2. Mechanizm działania 1020 38.3. Wyróznionia do terapii hiperbarycznej 1021 38.4. Działania niechciane i powikłania terapii hiperbarycznej 1025 38.5. Przeciwwskazania do terapii hiperbarycznej 1026 Piśmiennictwo 1026 39. Hipotermia Sylweriusz Kosiński, Paweł Podsiadło 1027 39.1. Wprowadzenie 1027 39.2. Epidemiologia 1027 39.3. Etiopatogeneza 1028 39.3.1. Termoregulacja 1028 39.3.2. Układ krążenia 1029 39.3.3. Układ oddechowy 1030 39.3.4. Metabolizm 1030 39.3.5. Układ krzepnięcia 1031 39.3.6. Hipotermia miejska 1031 39.3.7. Hipotermia pourazowa 1032 39.4. Objawy 1033 39.5. Rozpoznanie 1034 39.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 1034 39.6.1. Hipotermia łagodna (HT1) 1034 39.6.2. Hipotermia umiarkowana (HT2) 1035 39.6.3. Hipotermia głęboka (HT3) 1036 39.6.4. Hipotermia z zatrzymaniem krążenia (HT4) 1038 39.6.5. Hipotermia pourazowa 1038 39.7. Innowacyjnanie w SOR 1039 39.7.1. Badania i sposoby dostarczania ciepła 1039 39.7.2. Szybkość ogrzewania 1040 39.8. Leczenie specjalistyczne 1041 39.9. Podsumowanie 1042 Piśmiennictwo 1045 40. Ugryzienie, ukąszenie, użądlenie Sylweriusz Kosiński, Tomasz Darocha 1047 40.1. Wprowadzenie 1047 40.2. Epidemiologia 1047 40.3. Etiopatogeneza 1048 40.3.1. Uszkodzenia i zakażenia związane z ukąszeniami 1048 40.3.2. Wścieklizna 1049 40.3.3. Ukąszenia poprzez zwierzęta jadowite 1050 40.4. Objawy 1051 40.4.1. Ugryzienia poprzez ssaki 1051 40.4.2. Ukąszenie przez żmiję 1052 40.5. Rozpoznanie 1053 40.5.1. W warunkach przedszpitalnych 1053 40.5.2. W warunkach szpitalnych 1054 40.5.3. Ukąszenie poprzez żmiję zygzakowatą 1055 40.6. Medyczne czynności ratunkowe na miejscu zdarzenia i podczas transportu 1056 40.7. Innowacyjnanie w SOR 1058 40.7.1. Wywiad, badania 1058 40.7.2. Profilaktyka tężca 1060 40.7.3. Ukąszenie poprzez żmiję zygzakowatą 1060 40.8. Leczenie specjalistyczne – profilaktyka wścieklizny 1063 40.9. Podsumowanie 1063 Piśmiennictwo 1065 41. Choroba wysokościowa Paweł Lampe 1067 41.1. Wprowadzenie 1067 41.2. Czynniki ryzyka 1067 41.3. Etiopatogeneza 1068 41.4. Objawy 1069 41.5. Profilaktyka i leczenie AMS 1071 41.6. Profilaktyka i leczenie HAPE 1073 41.7. Inne schorzenia związane z wysokością 1074 41.8. Podsumowanie 1074 Piśmiennictwo 1078 42. Wybrane zagadnienia prawa medycznego i medycyny sądowej związane z obrażeniami ciała Tomasz Jurek 1081 42.1. Wprowadzenie 1081 42.2. Prawny obowiązek ratowania życia i zdrowia 1081 42.3. Informacja o stanie zdrowia. Osoby upoważnione do uzyskiwania informacji 1083 42.4. Prawnie ważna zgoda albo prawnie ważny sprzeciw pacjenta 1087 42.5. Obowiązek zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa 1094 42.6. Nowoczesnanie związane ze zgonem pacjenta 1098 42.6.1. Stwierdzanie zgonu – kryteria formalne 1098 42.6.2. Stwierdzanie zgonu – kryteria merytoryczne 1100 42.6.3. Stwierdzenie urazu niemożliwego do przeżycia 1101 42.6.4. Brak wskazań do resuscytacji krążeniowo-oddechowej albo wskazania do zaprzestania prowadzenia resuscytacji 1102 42.7. Ustalenie wskazań do sekcji zwłok 1103 42.7.1. Sekcja zwłok patomorfologiczna (inaczej: anatomopatologiczna, szpitalna, naukowa) 1104 42.7.2. Sekcja zwłok administracyjna 1105 42.8. Hierarchia i określanie przyczyn zgonu 1105 42.9. Dokumentowanie obrażeń ciała i rozpoznania sądowo-lekarskie 1106 42.9.1. Zasady opisu obrażeń 1106 42.9.2. Typy obrażeń 1109 Piśmiennictwo 1112 43. Wybrane problemy psychologiczne związane z urazami ciała Bernadetta Izydorczyk 1113 43.1. Psychologiczne reakcje w urazach ciała – charakterystyka i podstawowe pojęcia 1113 43.2. Zabiegi medyczne jako sytuacje urazu ciała u osób dorosłych – charakterystyka psychologiczna 1117 43.3. Reakcje psychologiczne u dzieci doświadczających procedur medycznych 1121 43.4. Próby samobójcze i samookaleczenia ciała – psychologiczne działania zespołów ratownictwa medycznego 1123 43.5. Nagłe kalectwo – reakcja adaptacyjna wobec urazu ciała 1125 43.6. Psychologiczne wytyczne w działaniach medycznych wobec osób z urazami ciała 1126 43.6.1. Psychoedukacja i wsparcie psychospołeczne w działaniach medycznych 1126 43.6.2. Pomoc psychologiczna i psychoterapia pacjenta i jego rodziny 1127 43.7. Podsumowanie 1128 Piśmiennictwo 1130 44. Zabiegowe procedury ratunkowe Leszek Brongel, Urszula Kowalewska 1131 44.1. Wprowadzenie 1131 44.2. Niewydolność oddechowa 1132 44.2.1. Niedrożność górnych dróg oddechowych 1132 44.2.2. Odma opłucnowa (pneumothorax) 1135 44.2.3. Krwiak opłucnej (haemothorax) 1137 44.3. Wstrząs (shock) i krwotok (haemorrhagia) 1141 44.3.1. Definicje 1141 44.3.2. Etiologia i patogeneza 1141 44.3.3. Krwotok 1143 44.3.4. Pourazowa tamponada osierdzia 1149 44.3.5. Damage control 1151 44.4. Zakażenia chirurgiczne 1154 44.4.1. Etiologia i patogeneza 1154 44.4.2. Medyczne czynności ratunkowe ZRM 1156 44.4.3. Objawy, rozpoznanie i postępowanie w SOR 1156 44.5. Obrażenia układu ruchu 1159 44.5.1. Definicje 1159 44.5.2. Etiologia i patogeneza 1160 44.5.3. Objawy i rozpoznanie 1162 44.5.4. Medyczne czynności ratunkowe ZRM 1162 44.5.5. Innowacyjnanie w SOR 1163 44.5.6. Złamania kości 1165 44.6. Zespoły ciasnoty międzypowięziowej 1167 44.6.1. Definicja 1167 44.6.2. Etiologia i patogeneza 1168 44.6.3. Objawy, rozpoznanie i różnicowanie 1168 44.6.4. Medyczne czynności ratunkowe ZRM 1168 44.6.5. Innowacyjnanie w SOR 1168 44.6.6. Leczenie specjalistyczne 1170 Piśmiennictwo 1170 DODATEK 1171 Środki farmakologiczne znajdujące zastosowanie do sedacji, analgezji i anestezji chorych urazowych oraz drogi ich podania Cezary Pakulski 1171 1. Charakterystyka środków sedujących, przeciwbólowych i znieczulających, a także ich wykorzystanie u pacjentów urazowych 1172 Analgezja i leki przeciwbólowe 1172 Paracetamol 1174 Metamizol 1174 Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) 1175 Opioidy 1175 Sedacja i leki sedujące 1180 Leki uspokajające 1180 Benzodiazepiny 1182 Agoniści receptorów α2-adrenergicznych 1183 Znieczulenie ogólne 1185 Anestetyki dożylne 1185 Leki znieczulające wziewnie 1190 Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe 1192 Środki zwiotczające mięśnie działające depolaryzująco 1192 Środki zwiotczające mięśnie działające niedepolaryzująco 1194 2. Drogi i sposoby podania środków farmakologicznych znajdujących użycie do sedacji, analgezji i anestezji pacjentów urazowych 1196 Drogi podania leku 1196 Droga doustna 1196 Drogi donosowa i przezśluzówkowa 1198 Drogi przezskórna i podskórna 1198 Droga domięśniowa 1198 Droga doodbytnicza 1198 Droga dożylna 1198 Droga doszpikowa 1199 Droga wziewna 1199 Skorowidz 1201