Psychologia penitencjarna. rozdział 9-10 (Wydawnictwo Naukowe PWN)

Tytuł Psychologia penitencjarna. Rozdział 9-10 Autorzy Andrzej Wdowiszewski, Robert Parol Język polski Wydawnictwo Wydawnictwo Naukowe PWN ISBN 978-83-01-18881-8 kolekcja Minibook Rok wydania 2016 Format mobi, epub Spis treści Wstęp. Czym zajmuje się psychologia penitencjarna? (Mieczysław Ciosek, Beata Pastwa-Wojciechowska) 13 Rozdział 1. Kara, kary kryminalne i kara pozbawienia wolności 21 Wprowadzenie (Marta J. Boińska) 21 1.1. Wokół pojęcia kary (Janina Nowak) 23 1.2. Przestępstwo i kara kryminalna (Marta J. Boińska) 32 1.3. Polski Kodeks karny z 1997 roku (Marta J. Boińska) 36 1.4. Teorie kary kryminalnej (Marta J. Boińska) 39 1.4.1. Teorie bezwzględne 39 1.4.2. Teorie względne 42 1.4.3. Teorie mieszane 45 1.5. Poszukiwanie nowych rozwiązań: sprawiedliwość naprawcza (Marta J. Boińska) 47 1.6. Kara pozbawienia wolności i jej funkcje (Mieczysław Ciosek) 50 1.7. Czas trwania kary pozbawienia wolności a jej wydajność (Kamila Żukowska) 56 Wprowadzenie 56 1.7.1. Czas ludzi uwięzionych i jego efektywność resocjalizacyjna 59 1.8. Poczucie winy, wstyd i poczucie krzywdy u skazanych (Marta J. Boińska) 67 1.8.1. Poczucie winy i wstyd 68 1.8.2. Poczucie winy i wstyd a geneza przestępczości 71 1.8.3. Poczucie winy a zaburzenia psychiczne 74 1.8.4. Poczucie krzywdy u więźniów 75 1.8.5. Odziaływania penitencjarne i poczucie winy 77 Podsumowanie (Marta J. Boińska) 80 Pytania sprawdzające 82 Słowa kluczowe 82 Literatura zalecana 82 Rozdział 2. Powstanie i rozwój instytucji więziennej (Joanna Gruźlewska) 83 Wprowadzenie 83 2.1. Więzienia przeszłości 84 2.2. Systemy penitencjarne 85 2.2.1. System celkowy 86 2.2.2. System progresywny 92 2.2.3. System regresywny 93 2.2.4. System reformatoriów amerykańskich 94 2.2.5. System rodzinny (szwajcarski) 96 2.2.6. System republik 97 2.3. Ewolucja charakteru kary pozbawienia wolności od dolegliwości do naprawy 99 2.4. Typologia polskich instytucji penitencjarnych 103 Podsumowanie 109 Pytania sprawdzające 109 Słowa kluczowe 110 Literatura zalecana 110 Rozdział 3. Teoretyczne podstawy procesu resocjalizacji (Anetta Jaworska) 111 Wprowadzenie 111 3.1. Proces socjalizacji 111 3.1.1. Mechanizmy socjalizacji 113 3.1.2. Socjalizacja w rodzinie – socjalizacja emocjonalna 115 3.1.3. Socjalizacja kulturowa 117 3.1.4. Defekty procesu socjalizacji 118 3.2. Podstawy procesu resocjalizacji w teoriach psychologicznych 120 3.2.1. Teorie psychodynamiczne jako teoretyczna podstawa resocjalizacji 121 3.2.2. Teorie behawioralne jako teoretyczna podstawa resocjalizacji 124 3.2.3. Teorie kognitywne jako teoretyczna podstawa resocjalizacji 129 3.2.4. Teorie humanistyczno-fenomenologiczne jako teoretyczna podstawa resocjalizacji 132 3.2.5. Teorie egzystencjalne jako teoretyczna podstawa resocjalizacji 136 Podsumowanie 142 Pytania sprawdzające 142 Słowa kluczowe 143 Literatura zalecana 143 Rozdział 4. Instytucje izolacyjne dla nieletnich 144 Wprowadzenie (Robert Opora) 144 4.1. Rozwój psychofizyczny młodzieży a naruszanie norm społecznych (Robert Opora) 145 4.2. Filozoficzne koncepcje postępowania z nieletnimi (Robert Opora) 147 4.3. Typologia polskich zakładów poprawczych (Robert Opora) 149 4.4. Rozwój instytucji poprawczych dla nieletnich w Europie (Robert Opora) 152 4.5. Powstanie zakładów poprawczych na ziemiach Polski (Robert Opora) 155 4.6. Umieszczenie nieletniego w zakładzie poprawczym (Robert Opora) 156 4.7. Specyfika działalności zakładów poprawczych (Robert Opora) 158 4.8. Instytucjonalna resocjalizacja nieletnich a kuratela sądowa (Robert Opora) 161 4.9. Chrześcijańskie ośrodki resocjalizacji dla młodzieży (Przemysław Piwowarczyk) 162 Podsumowanie (Robert Opora) 171 Pytania sprawdzające 172 Słowa kluczowe 172 Literatura zalecana 172 Rozdział 5. Zakłady penitencjarne dla pań (Monika Marczak, Katarzyna Mirosław-Nawrocka) 173 Wprowadzenie 173 5.1. Geneza instytucji więziennej dla pań 177 5.2. Specyfika sytuacji izolacji więziennej kobiet i ich resocjalizacji 183 5.3. „Macierzyństwo więzienne" 192 Podsumowanie 197 Pytania sprawdzające 199 Słowa kluczowe 199 Literatura zalecana 199 Rozdział 6. Zróżnicowanie społeczności więźniów jako złożony problem penitencjarny 200 Wprowadzenie (Paweł Kozłowski) 200 6.1. Więźniowie niepełnosprawni psychicznie i psychopaci (Paweł Kozłowski) 201 6.1.1. Więźniowie psychopaci 205 6.1.2. Więźniowie upośledzeni umysłowo 208 6.1.3. Więźniowie z tendencjami depresyjno-lękowymi 209 6.2. Więźniowie uzależnieni od środków psychoaktywnych (Ewa Szcześniak) 211 6.3. Więźniowie – sprawcy zabójstw (Katarzyna Nosek-Komorowska) 218 6.4. Więźniowie – sprawcy przestępstw seksualnych (Katarzyna Nosek-Komorowska) 224 6.5. Resocjalizacja osadzonych w wieku senioralnym (Anetta Jaworska) 232 6.5.1. Charakterystyka i zaburzenia funkcjonowania psychofizycznego więźniów w wieku senioralnym 233 6.5.2. Śmierć i umieranie w zakładach karnych 236 6.5.3. Zadania psychologii wobec seniorów w zakładach karnych 237 6.5.4. Problemy polityki penitencjarnej wobec skazanych w wieku senioralnym 239 6.5.5. Innowacyjnanie z więźniami seniorami w krajach zachodnich 239 Podsumowanie 241 Pytania sprawdzające 241 Słowa kluczowe 242 Literatura zalecana 242 Rozdział 7. Formy oddziaływań penitencjarnych 243 Wprowadzenie (Paweł Atroszko) 243 7.1. Praca jako podstawowa forma oddziaływania penitencjarnego (Paweł Atroszko) 244 7.1.1. Historyczny rys pracy więźniów 244 7.1.2. Praca jako metoda resocjalizacji 247 7.1.3. Wydajność pracy jako środka oddziaływania penitencjarnego – badania 251 7.1.4. Ekonomiczny rozmiar pracy więźniów 252 7.2. Resocjalizacja przez naukę (Justyna Siemionow) 254 7.2.1. Proces edukacji w instytucjach zamkniętych dla nieletnich 255 7.2.2. Szkolnictwo w instytucjach zamkniętych dla dorosłych 259 7.2.3. Zasady nauczania osób niedostosowanych społecznie 262 7.3. Resocjalizacyjna moc aktywności sportowej więźniów (Franiszek Makurat) 265 7.3.1. Dobroczynne skutki aktywności sportowej 266 7.3.2. Funkcje i skutki aktywności sportowej więźniów 267 7.4. Resocjalizacja przez twórczość (Anetta Jaworska) 274 7.4.1. Twórczość w wybranych koncepcjach psychologicznych 277 7.4.2. Wychowanie poprzez sztukę 279 7.4.3. Psychologiczne korzyści resocjalizacji poprzez twórczość 281 7.4.4. Negatywne aspekty resocjalizacji przez twórczość 284 7.4.5. Typy aktywności twórczej w zakładach karnych 284 7.5. Specjalne programy resocjalizacji instytucjonalnej (Joanna Jezierska) 286 7.5.1. Specyfika specjalnych programów resocjalizacji instytucjonalnej 287 7.5.2. Program z zakresu profilaktyki i agresji: trening zastępowania agresji 290 7.5.3. Program z zakresu profilaktyki przemocy w rodzinie: przykładowy program wykonywany w Zakładzie Karnym Czarnem 292 Podsumowanie 295 Pytania sprawdzające 295 Słowa kluczowe 296 Literatura zalecana 297 Rozdział 8. Wolontariat hospicyjny więźniów. W kierunku inkluzji społecznej (Robert Witkowski) 298 Wprowadzenie 298 8.1. Resocjalizacja penitencjarna. Pytania o sens 299 8.2. Pomaganie drugiemu człowiekowi – pomysł na oddziaływanie penitencjarne 302 8.3. Pojęcie i istota wolontariatu 303 8.4. Wolontariat osób pozbawionych wolności 306 8.5. Geneza i rozwój wolontariatu hospicyjnego w Polsce 308 8.6. Wolontariat hospicyjny osób pozbawionych wolności 311 8.7. Cele wolontariatu hospicyjnego więźniów i jego psychospołeczne konsekwencje 317 8.8. Współpraca Służby Więziennej z hospicjami i ośrodkami opieki paliatywnej 322 Podsumowanie 324 Pytania sprawdzające 326 Słowa kluczowe 326 Literatura zalecana 327 Rozdział 9. Duszpasterstwo więzienne (Andrzej Wdowiszewski) 327 Wprowadzenie 327 9.1. Duszpasterstwo więzienne z perspektywy historycznej 330 9.2. Duszpasterstwo więzienne w kontekście międzynarodowym 335 9.3. Funkcje i cele duszpasterstwa więziennego 340 9.4. Znaczenie religii i religijności w aspekcie resocjalizacji 343 9.5. Charakterystyka duszpasterzy więziennych w Polsce 347 Podsumowanie 349 Pytania sprawdzające 350 Słowa kluczowe 351 Literatura zalecana 351 Rozdział 10. Formy kontaktów osób skazanych ze społeczeństwem (Robert Parol) 351 Wprowadzenie 351 10.1. Człowiek w społeczeństwie – kontekst pedagogiczny 353 10.1.1. Rodzina 353 10.1.2. Środowisko lokalne 357 10.1.3. Organizacje i stowarzyszenia społeczne 360 10.2. Formy kontaktów skazanych ze społeczeństwem 362 10.2.1. Korespondencja, a także rozmowy telefoniczne skazanych 365 10.2.2. Widzenia skazanych 368 10.2.3. Przepustki skazanych 371 10.2.4. Praca skazanych podczas odbywania kary pozbawienia wolności 380 Podsumowanie 384 Pytania sprawdzające 384 Słowa kluczowe 384 Literatura zalecana 385 Rozdział 11. Fenomen podkultury więziennej (Sławomir Przybyliński, Joanna Gruźlewska) 386 11.1. Początki podkultury więziennej (Sławomir Przybyliński) 386 11.1.1. Historyczne wprowadzenie 386 11.1.2. Geneza popkultury więziennej 388 11.2. Więzienne grupy podkulturowe – istota i charakterystyka (Sławomir Przybyliński) 386 11.2.1. Typy więziennych grup podkulturowych 392 11.2.2. Nieformalny kodeks nowoczesnania więźniów „grypsujących" 398 11.3. Osobliwy obraz podkultury (Sławomir Przybyliński) 403 11.3.1. Samouszkodzenia w środowisku podkulturowym 403 11.3.2. „Dziara" jako istotny składnik życia skazanych 407 11.4. Przestępczość w środkuwięzienna (Joanna Gruźlewska) 413 Podsumowanie (Joanna Gruźlewska) 426 Pytania sprawdzające 426 Słowa kluczowe 426 Literatura zalecana 427 Rozdział 12. Izolacja więzienna jako złożona sytuacja skomplikowana (Jacek M. Piotrowski, Mieczysław Ciosek) 428 Wprowadzenie 428 12.1. Środowisko, sytuacja i sytuacja izolacji 429 12.2. Stres, sytuacje nieprzystępne i zapotrzebowania 431 12.3. Stresogenne czynniki środowiska więziennego 441 12.4. Konsekwencje stresu więziennego 445 12.5. Realne sposoby radzenia sobie więźniów ze stresem 450 Podsumowanie 459 Pytania sprawdzające 459 Słowa kluczowe 460 Literatura zalecana 460 Rozdział 13. Służba więzienna: organizacje, struktura, funkcje (Andrzej Piotrowski) 461 Wprowadzenie 461 13.1. Podstawy prawne funkcjonowania Służby Więziennej 463 13.2. Organizacja Służby Więziennej 466 13.3. Struktura zatrudnienia funkcjonariuszy Służby Więziennej 470 13.4. Funkcje administracji penitencjarnej 471 13.5. Personel penitencjarny 474 13.6. Szkolenie funkcjonariuszy Służby Więziennej 476 Podsumowanie 480 Pytania sprawdzające 480 Słowa kluczowe 480 Literatura zalecana 480 Rozdział 14. Zmierzch kary pozbawienia wolności? Sens współczesnej kary uwięzienia (Henryk Machel, Elżbieta Chęcińska) 481 Wprowadzenie 481 14.1. Czy z kary pozbawienia wolności można polikwidować dolegliwość? 483 14.2. Prawna pokrywa kary pozbawienia wolności 487 14.3. Władza personelu penitencjarnego nad więźniami 489 14.4. Kara pozbawienia wolności a powrotność 490 14.5. Odkrycie Roberta Martisona 495 14.6. Czy zakłady karne mogą realizować w pełni cel kary pozbawienia wolności? 497 14.7. Kara pozbawienia wolności jako instrument utrwalony 501 Podsumowanie 504 Pytania sprawdzające 505 Słowa kluczowe 506 Literatura zalecana 507 Rozdział 15. W kierunku nieizolacyjnych kar kryminalnych. Kary alternatywne i system dozoru elektronicznego (Łukasz Wirkus) 507 Wprowadzenie 507 15.1. Nowy kierunek w polityce karnej 509 15.2. Grzywna 512 15.3. Kara ograniczenia wolności i prace społecznie ergonomiczne 513 15.4. System Dozoru Elektronicznego 517 Podsumowanie 520 Pytania sprawdzające 521 Słowa kluczowe 521 Literatura zalecana 521 Rozdział 16. Pomoc postpenitencjarna a readaptacja społeczna osób opuszczających jednostki penitencjarne (Robert Poklek) 522 Wprowadzenie 522 16.1. Geneza idei pomocy dla więźniów 527 16.2. Sytuacja psychospołeczna więźniów w trakcie odbywania kary i po zwolnieniu z zakładu karnego 533 16.3. Prawne uregulowania pomocy postpenitencjarnej 538 16.4. Formy i typy pomocy postpenitencjarnej świadczonej osadzonym i ich rodzinom 542 16.5. Instytucjonalny system pomocy postpenitencjarnej 543 16.5.1. Zakład karny 544 16.5.2. Kurator sądowy 546 16.5.3. Pomoc społeczna 547 16.5.4. Organizacje pozarządowe i samorządowe 549 16.6. Etapy pomocy postpenitencjarnej i przygotowanie do społecznej readaptacji 551 Podsumowanie 554 Pytania sprawdzające 555 Słowa kluczowe 555 Literatura zalecana 556 Bibliografia 557 O Autorach 594