Kraje Europy Środkowej i Wschodniej przebyły długą drogę reform mających na celu typowo demokratyzację władzy państwowej, urynkowienie i prywatyzację gospodarki oraz rozwój społeczeństwa obywatelskiego, korzystając w procesie modernizacji z doświadczeń państw zachodnich.
Po 26 latach transformacji rodzą się dzisiaj pytania: Czy proces modernizacji państw Europy Środkowej i Wschodniej można uznać za zakończony? Czy „Wschód" dogonił „Zachód"? Pomimo pogłębiania integracji w ramach Unii Europejskiej wciąż istnieją rażące dysproporcje między rozwiniętą Europą Zachodnią a europejskimi państwami postsocjalistycznymi.
Europa Środkowa i Wschodnia jest obszarem bardziej podatnym na oddziaływanie czynników egzogennych, zwłaszcza wschodniego sąsiedztwa, nad wyraz skutków polityki Federacji Rosyjskiej, odbudowującej swoją mocarstwową pozycję wobec europejskich i azjatyckich sąsiadów środkami militarnymi, destabilizując sytuację w regionie.
Aktualność i waga tych zjawisk poszerzają pola badawcze i potrzebę systematycznego monitorowania polityki wschodniej Unii Europejskiej. Publikacja podzielona pozostała na trzy bloki tematyczne. Część pierwsza poświęcona jest teoretyczno-filozoficznym aspektom transformacji.
Autorzy starają się przedstawić teoretyczne tło sporów politycznych dotyczących transformacji politycznej z punktu widzenia wartości ideologicznego kontinuum od prawicowości do lewicowości. Drugi blok tematyczny dotyczy kwestii społecznych transformacji.
Traktuje na ogół o zmianach, jakie zachodzą w sferach kulturowych, gospodarczych i społecznych państw Europy Środkowej i Wschodniej w trakcie transformacji, z punktu widzenia różnorodnych wskaźników rozwoju społecznego.
Trzecia część monografii posiada artykuły dotyczące kształtowania się i ewolucji narodowych systemów politycznych poszczególnych państw Europy Środkowej i Wschodniej z punktu widzenia oddziaływania czynnika endogennego i doświadczeń wysoko rozwiniętych państw demokratycznych.
Wpływ wielorakich czynników na rozwój i przemiany polityczne zachodzące podczas cyklu transformacji systemowej prowadzi do specyficznych doświadczeń w poszczególnych państwach, co stanowi podstawę do analiz porównawczych.
Prezentacja dorobku badawczego autorów wywodzących się z rozmaitych ośrodków akademickich stosujących różnorodne metodologie i narzędzia w obrębie zakreślonego przedmiotu badawczego powoduje, że publikacja ma walor studium interdyscyplinarnego.