Tristan, siostrzeniec i wasal marka, króla Kornwalii, staje do walki z potężnym rycerzem Morhołtem. Zwycięża, ale jest śmiertelnie ranny. Od rychłej śmierci ratuje go siostrzenica Morhołta, córka króla Irlandii, atrakcyjna Izolda Złotowłosa.
Tristan wraca na dwór króla, który planuje ożenić się z właścicielką złotego włosa przyniesionego poprzez jaskółkę. Wasal wyrusza, żeby ją odnaleźć – przeżywa kolejne przygody, zabija smoka, terroryzującego Irlandię i w nagrodę dostaje rękę pięknej Izoldy, lecz przysięga, że zabierze ją do Kornwalii, aby została żoną króla producent.
Na statku oboje przez przypadek wypijają zaczarowane wino, po którym zakochują się w sobie… Dzieje Tristana i Izoldy to jedna z najpopularniejszych historii miłosnych w literaturze. Powstała na motywach legendy celtyckiej związanej z opowieściami z cyklu arturiańskiego.
Jej najstarsze pisemne wersje pochodzą z XII wieku; w najpełniejszej postaci została zrekonstruowana w 1900 roku przez Josepha Bédiera, a na polski przetłumaczona przez Tadeusza Boya-Żeleńskiego.