W obronie krzyża (IPN)

Monografia przygotowywana w związku sześćdziesiątą rocznicą wystąpienia wiernych w Gliwicach w obronie krzyża przy kościele franciszkanów.W piątek 24 czerwca 1960 r. Doszło w Gliwicach do wystąpień wiernych w obronie usuwanego krzyża przy kościele franciszkanów.

W wyniku interwencji sił milicyjnych rozproszono tłum, a 37 protestujących zatrzymano. Gliwicki protest, w którym wzięło udział ok. Tysiąca osób, był najliczniejszym wystąpieniem przeciwko władzom PRL na terenie województwa katowickiego pomiędzy Październikiem 1956 r.

a Marcem 1968 r. Książka składa się bardzo z dwóch części o nieco odmiennym charakterze: opisowej i dokumentacyjnej. Część narracyjną otwiera rozdział zatytułowany Konteksty, w którym scharakteryzowano politykę władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w skali ogólnopolskiej, a także na poziomie województwa katowickiego na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w., a także przedstawiono kwestie społeczne, gospodarcze i wyznaniowe Gliwic, które pozwalają zrozumieć specyfikę funkcjonowania społeczności parafii franciszkańskiej w dzielnicy hutniczej.

Druga część pracy demonstruje starania zakonników i parafian o nową świątynię, kontrowersje związane z postawieniem krzyża, a także przebieg zajść w trakcie akcji jego usuwania. W trzecim rozdziale przedstawiono represyjne działania wobec uczestników protestu, konsekwencje tych zajść, a także późniejsze zabiegi o nową świątynię.

W aneksie źródłowym zaprezentowano równocześnie dokumenty o przeróżnym charakterze (listy parafian, sentencja wyroku, homilia), jak i relacje świadków albo krewnych uczestników zajść. Materiały te uszeregowano według kolejności opisywanych w nich wydarzeń (a nie daty wytworzenia), dzięki temu tworzą one w miarę spójną opowieść na temat gliwickiego protestu.

Autorzy mają nadzieję, że książka, opublikowana w sześćdziesiątą rocznicę wydarzeń, przywoła wspomnienia i stanie się bodźcem do dalszych poszukiwań materiałów (w tym fotografii) dotyczących tzw. Zajść gliwickich.

Liczą dodatkowo, że znajdą się kolejni świadkowie tych wydarzeń i nowe dokumenty, które pozwolą uzupełnić przedstawiony Państwu materiał.