Cudowny geniusz. życie nikoli tesli (Wydawnictwo Horyzont Idei)

„Panie O’ Neill, pan rozumie mnie lepiej niżeli jakikolwiek inny człowiek na świecie". NIKOLA TESLA NIKOLA TESLA. CUDOWNY GENIUSZ to biografia z pierwszej ręki napisana poprzez osobę z bliskiego otoczenia Nikoli Tesli.

Jest to książka biograficzna poświęcona jednemu z najwybitniejszych wynalazców w historii ludzkości – pionierowi wielofazowego systemu prądu zmiennego, innowacyjnego systemu dystrybucji energii, silnika indukcyjnego, łączności bezprzewodowej, automatyki i tak wielu innych genialnych wynalazków i patentów, iż nie sposób ich tutaj wymienić.

Jej autorem jest John J. O’Neill – amerykański pisarz, redaktor naukowy pisma „New York Tribune", który w 1937 roku został uhonorowany prestiżową Nagrodą Pulitzera za pracę historyczną przygotowaną z okazji obchodów z okazji trzechsetnej rocznicy założenia Uniwersytetu Harvarda.

Pośród pozycji biograficznych poświęconych Nikoli Tesli książka ta zajmuje wyjątkowe miejsce nie tylko ze względu na warsztat literacki autora czy wartość cytowanych w niej źródeł,głównie ze względu na to, iż została wydana w 1944 roku, zaledwie półtora roku po śmierci Nikoli Tesli, i napisana poprzez osobę, z którą Tesla rozmawiał ochoczo i otwarcie na stopie biskich przyjacielskich relacji.

Jest to, pośród innych pozycji podejmujących tematykę biografii wybitnego wynalazcy książka niezwykła, będąca nośnikiem łączącym wciąż żywą pamięć Autora i komponenty autobiograficzne pochodzące z autentycznych notatek ze spotkań Teslą, ze źródłami historycznymi takimi jak listy, wspomnienia jego współpracowników i przyjaciół, artykuły publikowane w amerykańskiej prasie i wydarzenia, o których wiedzieli tylko ci, których Tesla darzył zaufaniem – a właśnie taką osobą był John O’Neill.

Dzięki tej pozycji odbędziemy podróż po Ameryce Północnej. Odkryjemy atrakcyjny dawny Nowy Jork, wejdziemy do laboratorium Nikoli Tesli na Houston Street, zrozumiemy prawdziwą przyjaźń i głęboki szacunek, jakim darzył George’a Westinghouse’a, zobaczymy losy emigranta, do którego w końcu uśmiecha się los, aby wynieść go wysoko jak mitycznego Ikara.

Poznamy nieuwarunkowany okolicznościami optymizm wynalazcy, zobaczymy pioruny trzęsące w posadach jego laboratorium w Kolorado, dowiemy się, co jadał, gdzie przebywał, z kim się spotykał, a nawet dowiemy się jak grał w bilard – jak wielką i nietuzinkową postacią był ów niezwykły serbski geniusz, obdarzony ponadprzeciętną pamięcią i prawdziwym zamiłowaniem do literatury i poezji.

Tak zagadkowy, tak faustowski, eklezjastyczny i enigmatyczny, tak do granic pobudzający wyobraźnię, że nie sposób porównać go z jakąkolwiek inną postacią świata nauki. Autor nie bez przyczyny w tytule wykorzystał dwuznaczność słowo prodigal, które można tłumaczyć zarówno jako cudowny, idealny, jak i marnotrawny.

w sytuacji tej książki mamy do czynienia z niepowtarzalną, wciąż żywą pamięcią i wspomnieniem człowieka, który odszedł zaledwie kilkanaście miesięcy wcześniej, 7 stycznia 1943 roku. Jest to w istocie pozycja, która miała na celu zapełnienie ogromnej luki, jaka pojawiła się po odejściu Tesli – pierwsza pozycja, której celem było przedstawienie jego pełnego życiorysu, lecz także oddanie mu hołdu i uczczenie jego pamięci w Ameryce, której elektryczne, przemysłowe serce biło dzięki wprowadzonym poprzez niego rozwiązaniom, a która niemal zupełnie zapomniała już o swym bohaterze.

Jeżeli jednak Czytelnik spodziewa się, że wobec tego będzie miał do czynienia z pozycją nieobiektywną, gloryfikującą dokonania Tesli, a może wręcz hagiograficzną – ta książka go zadziwi, bo taka właśnie jest postać Nikoli Tesli – zadziwiająca.

I jednakże Autor nie zawsze restrykcyjnie trzyma się chronologii wydarzeń – nie sposób nie odnieść wrażenia, iż jest to celowy zabieg kompozycyjny, chcąc albo podkreślić niektóre powiązania, albo w czysto ludzki i emocjonalny sposób uwydatnia wydarzenia, które pamięć przywodzi mu na myśl w konkretnym miejscu opowiadania.

Przybył do Ameryki jako emigrant, bez grosza przy duszy, lecz z dobrymi referencjami. Odszedł jako zapomniana, nieco przykurzona legenda – w opinii większości ekscentryk, może nawet dziwak. Jednak u garstki tych ludzi, którzy poprawnie go rozumieli cieszył się zgoła inną opinią.

W jego bogatym i zdumiewającym życiu przeplatają się szerokie zwycięstwa i duże przegrane; znaczne okazje i niejednoznaczne wybory, które sprawiają, iż na całokształt jego osobowości składają się sprzeczności i niuanse, których bez wybitnej narracji, wrażliwości i ogromnej pracy produkowanej poprzez Autora nie moglibyśmy uchwycić.

„CUDOWNY GENIUSZ" stanowi w istocie coś więcej niżeli zwykłą biografię. Prócz wątków biograficznych i historycznych rozłożonych na linii czasu wydarzeń, niekiedy przeplecionych wspomnieniami i materiałami źródłowymi, spotkamy się z niezwykłą linią osobistej narracji, osobliwością, wyjątkową cechą, którą ma tylko ta jedyna pozycja.

Jej autor zadaje sobie trud nie tylko omówienia najważniejszych dokonań Tesli na tle wydarzeń biograficznych, nierzadko oddając głos samemu bohaterowi. Stara się jednak dać coś więcej nie tylko Czytelnikowi, lecz można odnieść wrażenie, iż i samemu sobie oraz – Tesli.

Stara się głęboko wejrzeć w naturę swego zmarłego niedawno przyjaciela, aby w zgłębić i przedstawić jego filozofię, sposób bycia i pojmowania rzeczywistości – nakreślając wnikliwie portret psychologiczny, którego nie byłby w stanie naszkicować nikt inny, wzbogacony o tak subtelne, intymne wątki z jego życia, które powodują, że po lekturze nie tylko możemy poczuć, że wiemy o wybitnym wynalazcy istotnie więcej, ale także że potrafimy lepiej rozumieć kategorie, w jakich pojmował świat; swój własny świat, w którym dr Tesla niczym dr Faust postanowił odkryć tajemnice natury za cenę miłości, której wielkość okazała się w zdumiewający sposób przekraczać ramy precyzyjnie zaplanowanego poprzez wynalazcę planu swojego życia.

Życzymy owocnej lektury Wydawnictwo Horyzont Idei