Kniaziowie, królowie, carowie (Uniwersytet Śląski)

Praca poświęcona jest tytułom i nazwom władców słowiańskich, użytkowanym we wczesnym średniowieczu. Omówione pozostały równocześnie nazwy własne, rdzennie słowiańskie, jak i nazwy przejęte z innych języków, w tym najczęściej z greckiego oraz łaciny.

Przedstawiono zwyczaje tytulatury władczej dla terenów całej Słowiańszczyzny. Analizie poddano tytulaturę wykorzystywaną w okresie wczesnego przeciętniewiecza, czyli do końca XII wieku. Pierwszy rozdział dotyczy tytułów przejętych z kręgu kultury bizantyńskiej – zwykle tytułu archonta i tytułu cesarskiego.

W drugim rozdziale omówiony został najpowszechniej występujący rdzenny termin określający władcę, czyli tytuł kniazia i wszystkie jego formy pochodne. Kolejny rozdział poświęcony jest tytułowi króla – rex.

Autor przedstawił mnóstwo sytuacji użytkowania tego terminu przez władców słowiańskich we wczesnym średniowieczu, uznając, że dopiero od początku XI wieku ustalił się zwyczaj odnoszenia tytułu „rex" tylko do władców koronowanych i namaszczonych.

Opowiedział się za częstą wśród lingwistów tezą o pochodzeniu słowiańskiego „król" od imienia Karola obfitego. Czas wprowadzania tego terminu autor przesunął jednak na początek XI wieku i łączył z ideologią cesarską czasów ottońskich, istotnie Ottona III.

Rozdziały czwarty i piąty poświęcone zostały rzadziej występującym terminom określającym władcę, takim jak żupan, gospodzin, kagan, władyka, ban i tym podobne. Autor starał się pokazać, jak wraz z przyjmowaniem nowych zwyczajów z kręgu kultury bizantyńskiej i zachodnioeuropejskiej zmieniały się zwyczaje nazywania i tytułowania.

Słowiańscy władcy przejmując nową symboliką władzy, przejmowali także nowe tytuły, posiadające przeważnie na celu ukazywanie nowej pozycji panującego.transparentnie ukazać zmiany w tytulaturze władczej oraz w pełni udokumentować zawarte w pracy tezy, wzbogacono ją o zestawienie wszystkich występujących we wczesnym średniowieczu władców słowiańskich oraz używanych do ich nazwania bądź w ich tytulaturze tytułów.

Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters" Bd. 67,2, s. 765–766.