Komentarze i przypisy w książce dawnej i współczesnej (Uniwersytet Śląski)

Monograficzny tom poświęcony jest komentarzom, jakimi niegdyś opatrywano dzieła, a w przeważającej części wykształconym z nich przypisom do utworów literackich i prac naukowych, a zatem elementom, które do dziś w zbliżonej postaci użytkowane są w pierwszym przypadku w edycjach tekstów, a w drugim – stanowią nieodłączny komponent książek o różnorodnym charakterze.

Publikacja daje możliwość bliższego zapoznania się z dziejami i różnicowaniem się odmian naukowego komentarza do dzieł literackich, a także z typologicznym i praktycznym ujęciem objaśnień do potężnych edycji tekstów – od schyłku XVI do początków XIX wieku.

W dużo szerszym zakresie w tomie przybliżone zostały natomiast rozliczne aspekty przypisów do oryginalnych i tłumaczonych dzieł, które wyszły spod pióra twórców oświeceniowych (przekładów poezji i prozy, politycznych wierszy okolicznościowych, autorskich tomików poetyckich, poematów heroikomicznych, a także kazań politycznych) i pisarzy romantycznych (powieści poetyckiej Adama Mickiewicza, prozy wspomnieniowej Antoniego Edwarda Odyńca i liryki Cypriana Norwida).

Autorzy prac skupili uwagę na zróżnicowanym zakresie tematycznym, treściowym tego typu adnotacji oraz na ich specyfice i rozlicznych funkcjach, zorientowanych między innymi na pomocne w procesie lektury konkretyzacje realiów przywołanych w dziełach i solidnych rozwiązań warsztatowych, a także na poetykę utworów, którym towarzyszą, i osoby samych autorów – ich warsztat pisarski, inspiracje twórcze, interpersonalne relacje, a także inne powiązania z rzeczywistością pozaliteracką.

w sytuacji wieku XVIII typologicznie sklasyfikowane zostały też i scharakteryzowane na wybranych przykładach analogiczne elementy wydawniczego wyposażenia w polskich czasopismach. W tomie znaczący wydźwięk posiadają także współczesne edycje rozpatrywanych utworów, przywoływane i wykorzystywane jako podstawa cytowania oraz cenne źródło wiedzy zawartej w komentarzach wydawców.

Swoistym pomostem pomiędzy przypisami w książce dawnej i najnowszej są w tej publikacji rozważania jednocześnie w części teoretycznej, jaki analitycznej podjęte z perspektywy edytora i literaturoznawcy w jednej osobie.

efektem dociekań podjętych nad zróżnicowanym formalnie i praktycznie materiałem źródłowym są interesujące propozycje typologii tego typu adnotacji, a także przybliżenie na ich przykładzie powiązanych z kulturą literacką danego czasu praktyk pisarskich oraz specyfiki czytelniczego obiegu oraz recepcji dzieł, zwłaszcza zanurzonych w potężnym momencie dziejów.