Uniwersytet śląski Ludzkie, niezbyt ludzkie (Uniwersytet Śląski)

„Choć zgodnie ze znanym powiedzeniem wszelkie przewidywania są nieprzystępne, zwłaszcza gdy dotyczą przyszłości, istnieją racje, by spodziewać się, iż problemy podmiotowości prawnej staną się jednymi z najpoważniejszych, o ile nie najpoważniejszymi wyzwaniami etycznymi prawa w następnym stuleciu.

Z tego względu porządek prawny pod koniec XXI wieku może istotnie bardziej różnić się od prawa obowiązującego u schyłku wieku XX, niżeli to ostatnie różniło się od prawa XIX-wiecznego. Adekwatnie wczesne podjęcie dyskusji nad właściwym sposobem reakcji prawa na pojawiające się i nabrzmiewające problemy przekraczające solidne, szczegółowe łamigłówki dogmatycznoprawne stanowi zadanie w pierwszej kolejności teoretyków i filozofów prawa.

Muszą oni iść niejako pół kroku przed ergonomicznymi problemami i potrzebami porządku prawnego, przygotowując grunt pod szczegółowe koncepcje i rozwiązania, których wypracowanie należy już do specjalistów poszczególnych dziedzin i dogmatyk prawniczych.

Z takim przekonaniem poruszam w niniejszym eseju problemy rysujące się przed koncepcjami i założeniami, na jakich jest oparte prawne ujęcie podmiotowości. Przedstawione dalej rozważania i uwagi stanowią tylko nad wyraz wstępny zarys poruszanej w nich problematyki.

W żadnym razie nie pretendują do roli gotowej, dojrzałej koncepcji prawniczej. Chodzi raczej o zasygnalizowanie znaczenia problemów, z jakimi prawoznawstwu przyjdzie mierzyć się w nadchodzących latach i dekadach, i o zainicjowanie dyskusji nad możliwymi kierunkami, w jakich poszukiwać można dostatecznie satysfakcjonujących rozwiązań.

Najważniejszym celem niniejszego eseju jest jednak zwrócenie uwagi prawników na nieuchronność odchodzenia od dotychczasowego, radykalnie antropocentrycznego ujęcia fundamentalnych problemów etyczno-prawnych, wśród których podmiotowość zajmuje miejsce centralne.

Jeżeli czytelnik zostanie do tego rodzaju refleksji — choćby krytycznej — w jakikolwiek sposób pobudzony, będę uważał swoje zadanie za wypełnione." (fragment Wstępu)