Uniwersytet śląski Na boku. pisarze teoretykami literatury?... t. 4 (Uniwersytet Śląski)

Tom jest kontynuacją kolekcji wydawniczej Na boku, która podejmuje refleksję na temat przeróżnych sposobów przenikania się dyskursu teoretycznoliterackiego i literackiego w postępowej i ponowoczesnej literaturze polskiej.

W niniejszym tomie obszar badawczy pozostał powiększony o wiek XIX (reprezentuje go Henryk Sienkiewicz). Autorzy szkiców kontynuują poszukiwania wypowiedzi pisarzy na temat literatury, formułowanych obok dyskursu stricte literackiego (Zbigniew Herbert, Jacek Dukaj, Henryk Sienkiewicz), ale też delikatnie wnikających w ten dyskurs (Jan Zych, Stanisław Barańczak), a nawet ogarniających go w całości (Joanna Bartoń, Piotr Goźliński, Witold Gombrowicz).

Tom rozwija też, zapoczątkowane w poprzednim tomie linii, przemyślenia dotyczące literackiej twórczości zawodowych literaturoznawców, w której dokonuje się przemieszczenie języka teoretycznego z „na boku" do centrum literatury (Zofia Mitosek).

W otwierającym publikację eseju Józefa Olejniczaka pojawia się także świeże rozumienie „naboczności", nieobecne w tomach wcześniejszych. Wynika ono z dostrzeżenia zmiany sytuacji literatury zdominowanej przez teorię.

„Jeszcze parę lat temu pozycja literatury wydawała się niezachwiana, teraz – jeśli wierzyć Olejniczakowi – gdy panoszy się teoria, literatura zajmuje pozycję »na boku«. Z drugiej strony, zgromadzone w tomie prace pokazują, iż dyskurs teoretyczny nadal korzysta z dyskursu literackiego, lecz w formacji ponowoczesnych jest odwrotnie – dyskurs krytycznoliteracki i teoretycznoliteracki wyprzedza teksty literackie" (z recenzji wydawniczej prof.

dr hab. Anny Węgrzyniak). Adresatem tomu jest środowisko akademickie i humanistycznie ukierunkowana młodzież szkół ponadgimnazjalnych.